ETS maritime

Scheepvaart is één van de meest energie-efficiënte transportmodi. Toch is het nog verantwoordelijk voor 3-4% van de Europese CO₂-uitstoot, wat overeenkomt met maar liefst 124 miljoen ton CO₂ in 2021. Tegen 2050 zou deze uitstoot zelfs nog kunnen stijgen. Om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen, besliste Europa daarom extra maatregelen te nemen om scheepvaartmaatschappijen aan te moedigen hun uitstoot te verlagen. De maritieme sector zal instappen in het Europese Emissions Trading System (ETS). Dat is het Europese systeem waarbij uitstoters emissierechten moeten aankopen.

In juli 2023 werd er op internationaal niveau een nieuwe broeikasgasstrategie aangenomen binnen de Internationale Maritieme Organisatie (IMO). Het doel? Tegen 2050 de scheepvaartsector klimaatneutraal maken. Tegen 2025 moeten de eerste concrete internationale maatregelen afgeklopt worden. Europa ontwikkelde echter al sneller een regionale maatregel en voegt vanaf 2024 de scheepvaart toe aan ETS, het Emissions Trading System, waarbij schepen emissierechten zullen moeten aankopen voor hun uitstoot.

Hoe werkt het Emissions Trading System? 

De Europese Unie bepaalt elk jaar de maximale uitstoot en verkoopt daarvoor emissierechten via een veilingsysteem. Voor elke ton CO₂ die een bedrijf uitstoot, moet het emissierechten aankopen. Elk jaar daalt het aantal beschikbare emissierechten. Zo worden uitstoters aangemoedigd om hun uitstoot te verlagen door alternatieve brandstoffen te gebruiken of door energie-efficiënter te werken. De industrie, energieproducenten en de luchtvaartsector maken al deel uit van het systeem. Vanaf januari 2024 wordt de maritieme sector aan dat rijtje toegevoegd.

Welke schepen zullen emissierechten moeten aankopen? 

Voorlopig gaat het enkel over grote schepen met een bruto tonnenmaat van minstens 5000 GT (Gross tonnage). Elk schip dat in een Europese haven vertrekt en/of aankomt zal emissierechten moeten aankopen, ongeacht onder welke vlag ze varen. Concreet zullen schepen: 

• voor 50% van hun uitstoot moeten betalen voor reizen vanuit een Europese haven naar een haven buiten Europa of omgekeerd. Op die manier kan het niet-EU-land van vertrek of aankomst zelf beslissen welk maatregelen het oplegt voor de resterende uitstoot. 
• voor 100% van de uitstoot voor reizen tussen twee Europese havens. 

Gefaseerde inwerkingtreding 

Om de overgang vlotter te laten verlopen, zal het systeem gefaseerd in werking treden. In een eerste fase moeten alleen cargo- en passagiersschepen emissierechten verwerven, vanaf 2027 worden ook grote offshore schepen aan het systeem toegevoegd. Voorlopig zijn kleinere schepen vrijgesteld, maar zij zouden in de toekomst ook opgenomen kunnen worden. 

In eerste instantie zal enkel CO_²-uitstoot onder de regeling vallen. Vanaf 2026 zullen ook twee andere broeikasgassen, methaan (CH₄) en lachgas (N₂O) toegevoegd worden. 

Ten slotte zal er ook niet meteen voor alle uitstoot betaald moeten worden. Het eerste jaar moet er betaald worden voor 40% van de uitstoot, het tweede jaar voor 70% van de uitstoot en het derde jaar pas voor 100%. 

Herinvestering van de opbrengsten van emissierechten 

De opbrengsten van de emissierechten vloeien deels terug naar de lidstaten, die het geld zullen gebruiken om te investeren in hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en andere technologieën om de uitstoot te verlagen. Daarnaast gaat een deel van het geld ook naar het Innovation Fund en het Modernisation Fund. Het Innovation Fund financiert projecten rond de ontwikkeling van nieuwe technologie die de uitstoot drastisch verlaagt, terwijl het Modernisation Fund minder welvarende landen helpt bij de energietransitie. 

Meer informatie 

Nog vragen? Een uitgebreide FAQ vind je terug op de website van de Europese Commissie.