Oekraïne
Rijbewijs en CAP
Verordening (EU) 2022/1280 van het Europees parlement en de raad van 18 juli 2022 tot vaststelling van specifieke en tijdelijke maatregelen, naar aanleiding van de Russische invasie van Oekraïne, met betrekking tot door Oekraïne overeenkomstig zijn wetgeving afgegeven bestuurdersdocumenten
Sinds 4 maart 2022 hebben Oekraïense vluchtelingen krachtens Uitvoeringsbesluit 2022/382 van de Raad in de gehele EU een speciale status als tijdelijk ontheemden. Deze bescherming geldt voor een basisperiode van 1 jaar, + automatische verlenging met perioden van 6 maanden voor maximaal 1 jaar, + bij besluit van de Raad nog 1 jaar (totaal maximaal 3 jaar).
Op 27 juli 2022 treedt EU-verordening 2022/1280 in werking die het volgende regelt:
A. Voor wat het rijbewijs betreft:
1. de erkenning van Oekraïense rijbewijzen zal worden gewaarborgd voor personen met de status van tijdelijk ontheemden, gedurende de periode van tijdelijke bescherming. Dit betekent dat zij na 185 dagen inschrijving in België, in tegenstelling tot de normale regels, hun niet-Europese rijbewijs niet hoeven om te wisselen en zij met hun Oekraïens rijbewijs kunnen rijden.
Met andere woorden, de Oekraïense rijbewijzen van personen met dit bijzondere statuut hoeven niet meer te worden ingewisseld opdat de houders ervan in België een voertuig zouden kunnen besturen nadat zij hun gewone verblijfplaats in België hebben gevestigd (= na de 185 dagen van inschrijving in het bevolkings-, vreemdelingen- of wachtregister).
De regels van de verkeerspolitie (met name die betreffende de ontzegging van de rijbevoegdheid) blijven uiteraard van toepassing.
2. Gezien de situatie kan worden aangenomen dat het voor houders van Oekraïense rijbewijzen die na 31 december 2021 zijn vervallen, onmogelijk zal zijn deze te verlengen. Daarom is in de verordening bepaald dat zodra Oekraïne de EU en de lidstaten officieel in kennis stelt van een automatische verlenging, deze algemeen van toepassing zal zijn zonder dat de houders van deze documenten iets hoeven te doen.
3. er wordt voorzien in de mogelijkheid om een verloren of gestolen Oekraïens rijbewijs van een persoon die tijdelijke bescherming geniet, te vervangen door een Europees (inclusief Belgisch) rijbewijs. Dit is een uitzonderlijk geval van omwisseling van verloren of gestolen niet-Europese rijbewijzen, beperkt tot de gevallen van Oekraïense rijbewijzen als gevolg van de crisissituatie.
De rijbewijzen die in dit kader zouden worden afgegeven, zullen de Europese code 99.01 (06.03.2025) dragen, hetgeen betekent: “Bijzondere afgifte die slechts geldig is voor de duur van de tijdelijke bescherming (verloren of gestolen Oekraïens rijbewijs)” en verliezen hun geldigheid zodra de periode van tijdelijke bescherming voorbij is en uiterlijk op 6 maart 2025.
Opmerking: Indien het Belgische rijbewijs dat is afgegeven door omwisseling van het verloren of gestolen Oekraïense rijbewijs geldig moet worden verklaard voor categorieën van groep 2, is een rijgeschiktheidsonderzoek van groep 2 in België vereist.
Bovengenoemde maatregelen blijven van kracht zolang Oekraïense vluchtelingen tijdelijke bescherming genieten.
B. Met betrekking tot de vakbekwaamheid voor bestuurders:
De code 95.01 is ook door de Europese Unie in het leven geroepen.
Deze code kan worden vermeld op een Europees rijbewijs, een kwalificatiekaart voor bestuurders of een bestuurdersattest. Deze code wordt in alle lidstaten van de EU (en dus ook in België) automatisch erkend tijdens de periode van tijdelijke bescherming.
De Europese code 95.01 betekent: " Bestuurder, houder van het getuigschrift, die voldoet aan de vakbekwaamheidsvereisten — speciale afgifte uitsluitend voor de duur van de tijdelijke bescherming" en is geldig tot uiterlijk 6 maart 2025.
In België wordt deze code niet gebruikt omdat zij een opleiding en een examen vereist. In België behaalt men code 95 via een examen basiskwalificatie of een gecombineerd examen, zonder opleiding, en waardoor code 95 maximaal vijf jaar geldig is (dus zonder beperking in geldigheid tot 6 maart 2025 of tot het einde van de periode van tijdelijke bescherming).
Daarom moeten beroepschauffeurs met een Oekraïens rijbewijs om in België als beroepschauffeur te werken:
- hetzij 35 uur bijscholing volgen wanneer een categorie van groep C werd afgegeven vóór 10 september 2009, hetzij wanneer een categorie van groep D werd afgegeven vóór 10 september 2008;
- of slagen voor het examen basiskwalificatie (C of D) in België.
Vervolgens wordt de code 95 gevalideerd:
- indien de bestuurder minder dan 185 dagen in België is ingeschreven: op het bestuurdersattest;
- indien de bestuurder reeds meer dan 185 dagen in België is ingeschreven: op het Belgisch rijbewijs. In dit tweede geval moet het Oekraïens rijbewijs worden omgewisseld.
Inschrijving voertuigen
Op 3 maart 2022 hebben de Europese lidstaten unaniem besloten om toepassing te maken van Richtlijn 2001/55 op de situatie van Oekraïne. Ingevolge het uitvoeringsbesluit (EU) 2022/382 van de Raad van 4 maart 2022 werd dit bijzondere statuut geactiveerd.
De tijdelijke bescherming is initieel geldig voor 1 jaar. Hierna kan zij twee keer verlengd worden voor een periode van 6 maanden. Als de Europese Raad besluit dat tijdelijke bescherming nog steeds nodig is, kan zij een laatste verlenging van 1 jaar goedkeuren.
In de omzendbrief van 9 maart 2022 betreffende de inschrijving van Oekraïense bevolking in de bevolkingsregisters onder het statuut van tijdelijke bescherming (Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken) wordt uitgelegd dat de Oekraïense onderdanen worden ingeschreven in het vreemdelingenregister van de gemeente waar zij over opvanghuisvesting beschikken, na een positief verblijfplaatsonderzoek, volgens de algemene regels betreffende de inschrijving in de bevolkingsregisters en worden vanaf dat ogenblik beschouwd als resident in België. Dit heeft in principe ook als gevolg dat zij de voertuigen die zij wensen in het verkeer te brengen ook dienen in te schrijven in België.
Op 8 juli 2022 werd er echter een wijziging van het koninklijk besluit van 20 juli 2001 betreffende de inschrijving van voertuigen van kracht, waardoor personen die tijdelijke bescherming genieten in uitvoering van Richtlijn 2001/55/EG van de Raad van 20 juli 2001, hun voertuig ingeschreven in het land van herkomst niet dienen in te schrijven in België. De uitzondering is dus beperkt tot voertuigen die eerder in Oekraïne waren ingeschreven en niet tot voertuigen die in België of elders werden aangekocht. Het is ook beperkt in de tijd, namelijk voor de duur van de tijdelijke bescherming. Uiteraard moeten betrokken voertuigen gedekt zijn door een verzekering die geldig is om in België deel te nemen aan het wegverkeer.