Terminologie

1:1 regel 

Betekent dat de piloot op afstand het onbemande luchtvaartuig op een zijdelingse afstand, die niet kleiner kan zijn dan de hoogte, van elke niet-betrokken persoon moet houden.

Bijvoorbeeld: als het UA op een hoogte van 40m vliegt, moet de zijdelingse afstand van elke niet-betrokken persoon ook minstens 40m zijn.

AGL (Above Ground Level)

Verwijst naar de hoogte van een vlucht gemeten ten opzichte van het grondniveau (van de aarde) direct onder het luchtvaartuig.

AIP (Aeronautical Information Publication)

Een essentiële publicatie met gedetailleerde en uitgebreide informatie over het luchtruim en de luchthaveninfrastructuur van een land. Deze publicatie is, als officiële informatiebron, onmisbaar om vluchten te plannen en de geldende voorschriften te kennen.

AMSL (Above Mean Sea Level)

Verwijst naar de hoogte van een vlucht gemeten ten opzichte van het gemiddelde zeeniveau direct onder het luchtvaartuig.

Automatische vluchtuitvoering

Werkingsmodus van een onbemand luchtvaartuig waarbij het luchtvaartuig voorgeprogrammeerde instructies volgt, terwijl de piloot op afstand kan ingrijpen als dat nodig is.

Autonome vluchtuitvoering 

Een vluchtuitvoering waarbij een onbemand luchtvaartuig wordt geëxploiteerd zonder dat de piloot op afstand kan ingrijpen.

Bedieningseenheid (“CU: command unit”)

De apparatuur of het apparatuur systeem om onbemande luchtvaartuigen op afstand te bedienen, zoals gedefinieerd in artikel 3, punt 32, van Verordening (EU) 2018/1139, en die de besturing van of het toezicht op het onbemande luchtvaartuig tijdens de vluchtfase ondersteunt, met uitzondering van de infrastructuur die de verbindingsdienst voor bediening en besturing (command and control, “C2”) ondersteunt.

Bijeenkomst van mensen

Een bijeenkomst waar zoveel mensen aanwezig zijn dat het voor een individu niet mogelijk is om uit de weg te gaan en de gevolgen van een ongecontroleerd onbemand luchtvaartuig te beperken.

Voorbeelden zijn sport-, culturele, religieuze of politieke evenementen, stranden of parken op een zonnige dag, commerciële straten tijdens de openingstijden van de winkels en skiresorts/-pistes.

BVLOS (Beyond Visual Line Of Sight operation) = Vluchtuitvoering buiten zicht

Type UAS-vluchtuitvoering waarbij de piloot op afstand niet in staat is om voortdurend visueel contact te houden. 

BVLOS is verboden in de categorie OPEN.

In de tegenovergestelde situatie hebben we het over VLOS (Visual Line Of Sight).

C2-verbindingsdienst 

(C2 link = Command & Control)

Een door een derde geleverde communicatiedienst die de bediening en de besturing tussen het onbemande luchtvaartuig en de CU (Command Unit) mogelijk maakt.

C3-verbindingsdienst 

(C3 link = Command, Control en Communication link)

Breidt het concept ‘C2 link’ uit met communicatie met andere systemen of netwerken, zoals beheercentra of entiteiten van derden. Deze dienst kan niet enkel worden gebruikt om de UAS te besturen, maar ook om extra informatie voor complexe of gecoördineerde vluchtuitvoeringen uit te wisselen.

Categorie CERTIFIED

De categorie UAS-exploitaties zoals bepaald in artikel 6 van Uitvoeringsverordening (EU) 2019/947.

Categorie OPEN

De categorie UAS-exploitaties zoals bepaald in artikel 4 van Uitvoeringsverordening (EU) 2019/947.

Categorie SPECIFIC

De categorie UAS-exploitaties zoals bepaald in artikel 5 van Uitvoeringsverordening (EU) 2019/947.

CE-markering 

Een markering waarmee de fabrikant aangeeft dat het product in overeenstemming is met alle toepasselijke eisen van de harmonisatiewetgeving van de Unie die in het aanbrengen ervan voorziet.

Cx-label

Het Cx-label is een certificaat voor drones dat aangeeft dat ze voldoen aan specifieke veiligheidseisen. De 'x' in het Cx-label stelt een cijfer voor, want er zijn verschillende labels. De Europese autoriteit gebruikt dit systeem om de veiligheid van drones te garanderen.

Directe identificatie op afstand (DRI)

Een systeem dat zorgt voor de lokale uitzending van informatie over een geëxploiteerd onbemand luchtvaartuig, met inbegrip van de markering van het onbemande luchtvaartuig, zodat die informatie kan worden verkregen zonder fysieke toegang tot het onbemande luchtvaartuig.

Door een particulier gebouwd UAS

Een UAS dat voor eigen gebruik door de bouwer is geassembleerd of vervaardigd, uitgezonderd UAS die zijn vervaardigd uit een reeks onderdelen die als een bouwpakket in de handel worden gebracht.

EASA (European Union Aviation Safety Agency) 

Agentschap van de Europese Unie voor de veiligheid van de luchtvaart 

• Uitvoeringsverordening (EU) 2019/947 bepaalt de categorieën vluchtuitvoeringen (OPEN en SPECIFIC), de vereiste vaardigheden voor piloten op afstand en de eisen voor UAS.
• Verordening (EU) 2019/945 stelt technische eisen en nalevingseisen vast voor civiele drones en de fabrikanten ervan in de Europese Unie, om de veiligheid en compatibiliteit met het luchtruim te waarborgen.

ERP (Emergency Response Plan) = noodplan

Een georganiseerde verzameling richtlijnen en procedures ontworpen om piloten op afstand en operationele teams te begeleiden bij het effectief beheren van noodsituaties, zoals technische storingen, slechte weersomstandigheden en andere onvoorziene voorvallen.

ESC (Electronical Speed Controller)

Apparatuur voor het regelen van de stroomtoevoer naar de motoren, waardoor een soepele werking conform de besturing van de controller en van de piloot wordt gegarandeerd. Elke motor heeft zijn eigen ESC.

Europees standaardscenario (EU-STS)

Een type UAS-vluchtuitvoering in de categorie SPECIFIC waarvoor op zodanige wijze een precieze lijst van risicobeperkende maatregelen is vastgesteld dat de bevoegde autoriteit tevreden kan zijn met verklaringen waarin exploitanten verklaren dat zij de risicobeperkende maatregelen zullen toepassen wanneer zij dit type vluchtuitvoering verrichten.

Exploitatievergunning

Is een goedkeuring die door de bevoegde autoriteit wordt verleend voor specifieke UAS-vluchtuitvoeringen, op basis van de operationele risicoanalyse en de naleving van risicobeperkende maatregelen.

FC (Flight Controller)

Centraal onderdeel voor het verwerken van sensorgegevens en het uitvoeren van de besturing van de piloot, waarbij de motoren in real time worden bijgesteld om de stabiliteit, navigatie en goede werking van de drone te garanderen.

Fly away

Verwijst naar een situatie waarbij het onbemande luchtvaartuig ongecontroleerd wegvliegt, zonder dat de exploitant er weer controle over kan krijgen. Dit kan het gevolg zijn van een storing in het communicatiesysteem, een GPS-storing of onjuiste instellingen van de drone, zoals een te hoge Kp-waarde, enz.

Follow-me-modus

Een vluchtuitvoeringsmodus van een UAS waarbij het onbemande luchtvaartuig de piloot op afstand constant volgt binnen een vooraf bepaalde straal.

FPV (First person view) 

Een methode om drones te besturen waarbij de piloot op afstand een bril of beeldscherm gebruikt om in real time te zien wat de boordcamera van de drone vastlegt, waardoor zo een ‘first person view’ wordt geboden. Het is belangrijk om op te merken dat, in de categorie OPEN, een waarnemer van een onbemand luchtvaartuig altijd direct visueel contact met de drone moet houden om de veiligheid van de vluchtuitvoeringen te garanderen.

FTS (Flight Termination System) 

Apparatuur ontworpen om een vlucht in geval van nood op een gecontroleerde manier te beëindigen, om te voorkomen dat het onbemande luchtvaartuig niet-gedefinieerde aangrenzende zones binnengaat. Dit is per definitie een noodmaatregel, geen maatregel voor onvoorziene omstandigheden. 

Het belangrijkste doel van een FTS is ervoor te zorgen dat, als een UAS onbestuurbaar wordt, het niet afdwaalt van de toegestane vliegzone.

Gebied voor onvoorziene voorvallen

De projectie van het volume voor onvoorziene voorvallen op het aardoppervlak.

Gecontroleerde grondoppervlakte 

Het gebied op de grond waarin het UAS wordt geëxploiteerd en waarin de UAS-exploitant kan garanderen dat alleen betrokken personen aanwezig zijn.

Geobewustzijn 

Een functie die, gebaseerd op de door de lidstaten verstrekte gegevens, een potentiële inbreuk op luchtruimbeperkingen detecteert en de piloten op afstand waarschuwt zodat zij onmiddellijk effectieve maatregelen kunnen nemen om die inbreuk te vermijden.

Geofencing

Wordt gedefinieerd als een automatische functie om de toegang van een onbemand luchtvaartuig te beperken tot luchtruimgebieden of -volumes gespecifieerd als geografische beperkingen, gebaseerd op de positie en de navigatiegegevens van het UAS.

Geografische UAS-zone

Een door de bevoegde autoriteiten vastgesteld gedeelte van het luchtruim waarin UAS-vluchtuitvoeringen worden gefaciliteerd, beperkt of verboden, om risico's in verband met veiligheid, privacy, bescherming van persoonsgegevens, beveiliging of het milieu ten gevolge van UAS-vluchtuitvoeringen te beperken.

Gevaarlijke goederen

Artikelen of stoffen die bij een incident of ongeval een gevaar kunnen vormen voor de gezondheid, de veiligheid, eigendommen of het milieu en die als vracht worden meegenomen door het onbemande luchtvaartuig, waaronder met name:

1. Explosieven (gevaar voor massa-explosie, luchtdrukwerking of scherfwerking, gering gevaar voor luchtdrukwerking, groot brandgevaar, springstoffen, extreem ongevoelige explosieven);
2. Gassen (ontvlambaar gas, niet-ontvlambaar gas, giftig gas, zuurstof, inademingsgevaar);
3. Ontvlambare vloeistoffen (ontvlambare vloeistof, brandbaar, stookolie, benzine);
4. Ontvlambare vaste stoffen (ontvlambare vaste stoffen, zelfontbrandende vaste stoffen, gevaarlijk in contact met water);
5. Oxidatiemiddelen en organische peroxiden;
6. Giftige en besmettelijke stoffen (gif, biologisch risico);
7. Radioactieve stoffen;
8. Bijtende stoffen.

GNSS (Global Navigation Satellite System)

Satellietplaatsbepalingssysteem dat door drones wordt gebruikt en verschillende constellaties integreert, zoals GPS/NAVSTAR, GLONASS, BEIDOU en GALILEO. Het is essentieel voor het handhaven van de positie van het UAS en het garanderen van de vliegveiligheid, en wordt gewoonlijk aangeduid als “GPS”.

GPS (Global Positioning System)

Een term die vaak wordt gebruikt om het GNSS aan te duiden, hoewel deze specifiek verwijst naar de Amerikaanse GPS/NAVSTAR-satellietconstellatie. In feite maken de meeste UAS gebruik van multiconstellatie-satellietplaatsbepalingssystemen die ook GLONASS, BEIDOU of GALILEO bevatten.

Grensoverschrijdende vluchtuitvoeringen (Cross-border operations)

Verwijst naar vluchtuitvoeringen met drones die in een andere lidstaat worden uitgevoerd dan die waar de UAS-exploitant is geregistreerd, overeenkomstig Verordening (EU) 2019/947 van het EASA.

Grondrisicobuffer (Ground Risk Buffer = GRB)

Een zone boven het aardoppervlak die het operationele volume omsluit en gespecificeerd is om het risico voor derden op het oppervlak tot een minimum te beperken in het geval het onbemande luchtvaartuig het operationele volume verlaat.

ICAO (International Civil Aviation Organization - Internationale Burgerluchtvaartorganisatie)

De ICAO (International Civil Aviation Organization - Internationale Burgerluchtvaartorganisatie) is een wereldwijde organisatie die 193 lidstaten van het Verdrag van Chicago omvat. Haar belangrijkste rol is het faciliteren van de internationale samenwerking door het ontwikkelen, bevorderen en vaststellen van normen, praktijken en beleid om de veiligheid, regelmaat en harmonieuze ontwikkeling van de burgerluchtvaart wereldwijd te waarborgen.

IMU (Inertial Measurement Unit) = Traagheidsplatform

Instrument dat versnellingsmeters en gyroscopen combineert. Het meet de lineaire versnelling en standvariaties van de drone.

In de handel brengen

Een product voor het eerst in de Europese Unie op de markt aanbieden.

Kp (Planetary K-index)

De Kp-index is een schaal van 0 tot 9 die de zonneactiviteit en de geomagnetische verstoringen meet. Een hoge index verhoogt het risico op verstoring van de GPS van de drone, waardoor de vlucht gevaarlijker wordt.

Lading (Payload)

Alle instrumenten, mechanismen, uitrusting, onderdelen, apparaten, toebehoren of accessoires, met inbegrip van communicatieapparatuur, die in het luchtvaartuig zijn geïnstalleerd of op het luchtvaartuig zijn bevestigd. Ze zijn niet bestemd om gebruikt te worden voor de vluchtuitvoering met of besturing van het luchtvaartuig, en ze vormen geen onderdeel van een casco, motor of propeller.

Lege massa

De lege massa van een luchtvaartuig is het totale gewicht ervan zonder lading, accessoires of extra uitrusting. Deze omvat alle onderdelen die nodig zijn voor de vlucht, zoals motoren, propellers, elektronische onderdelen, het GPS-navigatiesysteem en de communicatieapparatuur, maar niet het materiaal dat of de lading die tijdens de vlucht wordt vervoerd.

Liftkracht 

Kracht die wordt opgewekt door de vleugels of rotors van een UAS om de zwaartekracht tegen te gaan en het luchtvaartuig in de lucht te houden.

LIPO (Lithium polymeer)

Duidt op lithiumpolymeerbatterijen die worden gebruikt om de elektronische onderdelen van een UAS van stroom te voorzien. Deze worden doorgaans “LIPO-batterijen” genoemd.

LUC (Light UAS Operator Certificate)

Een certificaat dat aan een UAS-exploitant wordt afgegeven door een bevoegde autoriteit zoals uiteengezet in deel C van Verordening 2019/947. Het stelt een exploitant van een lichte drone in staat zijn vluchtuitvoeringen autonoom uit te voeren en tegelijkertijd te voldoen aan de veiligheidseisen en -normen die door het EASA zijn vastgesteld.

Luchtruimwaarnemer

Een persoon die de piloot op afstand helpt door het luchtruim waarin het UAS vliegt, zonder hulp visueel af te speuren naar mogelijke gevaren in de lucht.

MANEX (Manuel d’Exploitation - Vluchthandboek)

Document dat alle UAS-exploitanten in de categorie SPECIFIC moeten bezitten en kunnen overleggen tijdens een controle. Het beschrijft met name de organisatie, operationele en onderhoudsprocedures voor UAS, de prestaties en beperkingen ervan, en de programma's voor opleiding, beoordeling en onderhoud van vaardigheden voor piloten op afstand.

Modelluchtvaartuigclub of -vereniging 

Een organisatie die wettelijk is gevestigd in een lidstaat met het oog op de uitvoering van vrijetijdsvluchten, luchtvaartvertoningen, sportactiviteiten of activiteiten met UAS.

MTOW of MTOM (Maximum Take-Off Weight of Maximum Take-Off Mass)

Komt overeen met de totale toegestane massa van het onbemande luchtvaartuig, inclusief lading, brandstof en alle andere uitrusting, zoals gespecificeerd door de fabrikant of constructeur. Deze limiet vertegenwoordigt het maximale gewicht waarmee het onbemande luchtvaartuig veilig kan worden bediend tijdens het opstijgen.

Nacht 

De uren tussen het einde van de burgerlijke avondschemering en het begin van de burgerlijke ochtendschemering, zoals gedefinieerd in Uitvoeringsverordening (EU) nr. 923/2012 van de Commissie.

Niet-betrokken personen

Personen die niet deelnemen aan de UAS-vluchtuitvoering of die niet op de hoogte zijn van de instructies en veiligheidsvoorschriften van de UAS-exploitant.

Niveau van waarborging en integriteit (level of insurance and integrity)

Verwijst naar de vereiste mate van vertrouwen in een systeem of onderdeel om ervoor te zorgen dat het correct en veilig functioneert, zelfs in geval van storing of extreme omstandigheden. Dit omvat:

• De waarborging: Het vertrouwen in het vermogen van het systeem om te werken conform de specificaties ervan.
• De integriteit: Het vermogen van het systeem om fouten te detecteren, te voorkomen of erop te reageren, waardoor de betrouwbaarheid van kritieke gegevens en functies wordt gegarandeerd.

NOTAM (Notices to Airmen)

Is een officieel bericht dat door de luchtvaartautoriteit wordt verspreid om urgente en tijdelijke informatie over de veiligheid of efficiëntie van vluchtuitvoeringen te verstrekken. Je kunt ze in real time raadplegen op de website van Skeyes, de Belgische luchtverkeersleider. 

Onbemand luchtvaartuig (unmanned aircraft system - onbemand luchtvaartuigsysteem)

Wordt gewoonlijk aangeduid als een "drone" of "UAS".

Onbemand zweefvliegtuig

Een onbemand luchtvaartuig dat in de lucht wordt gedragen door de dynamische reactie van de lucht tegen de vaste liftoppervlakken, waarvan de vrije vlucht niet afhankelijk is van een motor. Het kan worden uitgerust met een motor om gebruikt te worden in noodgevallen.

Op de markt aanbieden

Het in het kader van een handelsactiviteit, al dan niet tegen betaling, leveren van een product met het oog op distributie, consumptie of gebruik op de markt van de Europese Unie.

Operationeel volume

De combinatie van de vluchtgeografie en het volume voor onvoorziene voorvallen.

PDRA (Pre-Defined Risk Assessment)

Is een vooraf opgestelde risicoanalyse, ontwikkeld door het EASA, die exploitanten van drones in staat stelt om bepaalde vluchtuitvoeringen uit te voeren zonder dat ze een specifieke risicobeoordeling hoeven uit te voeren. 

Deze PDRA's bieden een vereenvoudigde aanpak voor routineopdrachten.

Piloot op afstand

Een natuurlijke persoon die verantwoordelijk is voor het veilig uitvoeren van de vlucht van een UA door de vluchtbesturing ervan te bedienen, hetzij manueel of, indien het UA automatisch vliegt, door toezicht te houden op de koers ervan en in staat te zijn op elk moment in te grijpen en de koers te wijzigen.

RC (Remote Controller) = radiobesturing

Belangrijk onderdeel van het UAS, waarmee de piloot op afstand de koers van de drone kan sturen. Het is uitgerust met twee joysticks, verschillende knoppen en antennes voor het zenden en ontvangen van signalen tussen het luchtvaartuig en de controller.

Robuustheid

De eigenschap van risicobeperkende maatregelen die voortvloeit uit een combinatie van het door de risicobeperkende maatregelen geboden veiligheidsvoordeel en het door het veiligheidsvoordeel bereikte niveau van waarborging en integriteit.

RPA (Remotely Piloted Aircraft) = UA

Verwijst naar een onbemand luchtvaartuig. In Europa wordt eerder de term "UA" (Unmanned Aircraft) gebruikt om dit type luchtvaartuig aan te duiden. Het wordt op afstand bediend door een exploitant via een besturingsstation.

RPAS (Remotely Piloted Aircraft System) = UAS

Compleet systeem bestaande uit een op afstand bestuurd luchtvaartuig, de besturingsstations ervan en de draadloze verbindingen die de communicatie mogelijk maken tussen het luchtvaartuig en de piloot. In Europa wordt doorgaans de voorkeur gegeven aan de term UAS (Unmanned Aircraft System) om het systeem in zijn geheel aan te duiden.

RTH (Return To Home)

Is een veiligheidsfunctie waarmee het luchtvaartuig automatisch kan terugkeren naar het vertrekpunt of naar een vooraf bepaald punt in geval van signaalverlies, bijna lege batterij of andere kritieke situaties. 

Deze functie zorgt voor een veilige terugkeer van de drone.

RTK (Real-Time Kinematic)

Is een satellietnavigatietechniek die de nauwkeurigheid van de plaatsbepaling in real time verbetert door gebruik te maken van correcties die door een vast basisstation worden verzonden om een nauwkeurigheid tot op enkele centimeters te bereiken.

SORA (Specific Operations Risk Assessment)

Is een specifieke risicobeoordeling die wordt gebruikt om de veiligheidsmaatregelen te analyseren en te bepalen die nodig zijn voor vluchtuitvoeringen met drones in de categorie SPECIFIC. De vergunning voor het uitvoeren van deze vluchtuitvoeringen is afhankelijk van de analyse en goedkeuring door het DGLV.

Stilhangen in de lucht

Op dezelfde geografische positie in de lucht blijven.

Traagheidsplatform – Inertial Measurement Unit (IMU) 

Een elektronisch apparaat dat de lineaire versnelling en hoeksnelheid van het UA meet. De IMU is essentieel voor de stabiliteit en besturing van het luchtvaartuig door het aanleveren van nauwkeurige gegevens over de oriëntatie en de bewegingen ervan.

UAS (Unmanned Aircraft System)

Een onbemand luchtvaartuig en de apparatuur om het vanop afstand te besturen.

UAS-exploitant

Of "UAS-operator": een natuurlijke persoon of rechtspersoon die vluchten uitvoert met of voornemens is vluchten uit te voeren met een of meer UAS.

VLOS (Visual Line Of Sight operation) = Vluchtuitvoering binnen zicht 

Verwijst naar een type UAS-vluchtuitvoering waarbij de piloot op afstand zonder hulp voortdurend visueel contact houdt met het onbemande luchtvaartuig, waardoor hij de vliegbaan van het onbemande luchtvaartuig ten opzichte van andere luchtvaartuigen, mensen en obstakels kan controleren, teneinde botsingen te voorkomen. Als er daarentegen geen direct visueel contact is, heeft men het over een vluchtuitvoering buiten zicht (BVLOS - Beyond Visual Line Of Sight).

Vluchtgeografie

Het (de) in ruimte en tijd gedefinieerde luchtruimvolume(s) waarin de UAS-exploitant van plan is de vluchtuitvoering te verrichten.

Vluchtgeografiegebied

De projectie van de vluchtgeografie op het aardoppervlak.

Volume voor onvoorziene voorvallen

Het luchtruimvolume buiten de vluchtgeografie waarin procedures voor onvoorziene voorvallen worden toegepast.

VTOL (Vertical Take-Off and Landing)

Het definieert een luchtvaartuig met verticale start en landing als een luchtvaartuig dat zwaarder is dan lucht en dat verticale procedures kan uitvoeren met behulp van meer dan twee lift/voortstuwingseenheden.

Waarnemer van een onbemand luchtvaartuig

Een persoon die naast de piloot op afstand staat en die door visuele waarneming zonder hulpmiddel de piloot op afstand helpt om het onbemande luchtvaartuig in VLOS te houden en de vlucht veilig uit te voeren.