Kritieke infrastructuren

Kritieke infrastructuur is een term die wordt gebruikt op het gebied van beveiliging binnen de sectoren elektronische communicatie, energie, financiën en vervoer. Die infrastructuren kunnen Europees of nationaal zijn, waarbij de lidstaten van de Europese Unie een preventieve rol spelen voor de bescherming ervan. 

Wat is een kritieke infrastructuur? 

Een kritieke infrastructuur is een voorziening of systeem dat van essentieel belang is voor het behoud van vitale maatschappelijke functies, de gezondheid, de veiligheid, de beveiliging en de economische welvaart of het maatschappelijk welzijn van de burgers.  

Ze is van federaal belang en moet worden beschermd om de goede werking ervan te waarborgen. Als een kritieke infrastructuur vernietigd of ontregeld wordt, heeft dat aanzienlijke gevolgen voor de samenleving en de openbare veiligheid. Daarom moeten preventieve beschermings- en beveiligingsmaatregelen genomen worden om toekomstige problemen te voorkomen. 

Het Belgische spoorwegnet telt een twintigtal kritieke infrastructuren. Zij worden geïdentificeerd door de minister die verantwoordelijk is voor het spoorwegvervoer en worden beheerd door de spoorwegexploitanten. 

Kritieke infrastructuren zijn er ook binnen andere vervoerswijzen, meer bepaald bij het vervoer over water. 

Welke wetten definiëren de kritieke spoorweginfrastructuren? 

 Meerdere wetteksten regelen de kritieke infrastructuren in België: 

• Richtlijn 2008/114/EG van de Raad van 8 december 2008 inzake de identificatie van Europese kritieke infrastructuren, de aanmerking van infrastructuren als Europese kritieke infrastructuren en de beoordeling van de noodzaak de bescherming van dergelijke infrastructuren te verbeteren.  
• De wet van 1 juli 2011 betreffende de beveiliging en de bescherming van de kritieke infrastructuren. 
• Het koninklijk besluit van 12 januari 2023 betreffende de controles op de regelgeving met betrekking tot de beveiliging in de deelsector spoorvervoeruitvoering.

Terwijl de Europese richtlijn de kritieke infrastructuren in het algemeen regelt, maakt de Belgische wet een betere definitie mogelijk van de kritieke infrastructuren in België en van de verschillende betrokken sectoren. Tot slot worden in het koninklijk besluit, dat voortvloeit uit de wet, de details van de bescherming en de inspectie van kritieke spoorweginfrastructuren gepreciseerd.  

Wat is de rol van de FOD Mobiliteit en Vervoer? 

De FOD Mobiliteit en Vervoer speelt een coördinerende rol in kwesties rond de beveiliging van de mobiliteit voor lucht-, weg-, zee- en spoorvervoer. 

Wat het spoorvervoer betreft, heeft de FOD ook een inspectierol. Een team van inspecteurs controleert regelmatig alle sites die geïdentificeerd zijn als kritieke infrastructuur voor het nationale spoorverkeer. Deze inspecties passen in het kader van het beveiligingsbeleid voor de spoorwegen dat de FOD Mobiliteit en Vervoer voorstaat. 

Wat is de rol van de inspectiedienst voor kritieke infrastructuren? 

Een team van inspecteurs van de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer is dus belast met de inspectie van de nationale kritieke infrastructuren bij de spoorwegexploitanten. De inspectie heeft betrekking op verschillende elementen die de spoorwegexploitanten moeten implementeren om hun kritieke infrastructuur te beveiligen, waaronder: 

• het beschikken over een plan waarin de door de exploitant toegepaste beveiligingsmaatregelen omschreven worden  
• de uitvoering van de in het plan beschreven interne beveiligingsmaatregelen 
• de aanwijzing en de bereikbaarheid van het contactpunt 
• de regelmatige uitvoering van oefeningen om het plan met de door de exploitant ingevoerde beveiligingsmaatregelen uit te testen 

Wat zijn de essentiële elementen voor de beveiliging van de kritieke infrastructuren? 

Elke exploitant van kritieke infrastructuur moet over een plan beschikken dat permanente en graduele beveiligingsmaatregelen omvat (die worden geactiveerd naargelang het dreigingsniveau), naast interne en externe beveiligingsmaatregelen. 

Elke infrastructuur moet ook beschikken over een contactpunt voor de Belgische overheid, dat te allen tijde bereikbaar moet zijn om te zorgen voor de preventie van alle bedreigingen. Die persoon moet dus contact opnemen met de overheid wanneer zich een beveiligingsprobleem voordoet en hij moet gewaarschuwd worden wanneer een externe dreiging wordt ontdekt. 

Om na te gaan of het plan met de beveiligingsmaatregelen functioneel en doeltreffend is, moet de exploitant oefeningen organiseren. Aan de hand daarvan kan het plan geëvalueerd en verbeterd worden. 

Tot slot beschikt België over een mechanisme om beschermingsmaatregelen (door de bevoegde instanties) en beveiligingsmaatregelen (door de exploitanten) op een geharmoniseerde en systematische manier voor te bereiden en uit te voeren. 

Meer informatie over de kritieke infrastructuren vindt u op de website van het Crisiscentrum van de FOD Binnenlandse Zaken.