Onderwatererfgoed
Cultureel erfgoed onder water is enorm gevarieerd. Wereldwijd liggen er naar schatting meer dan drie miljoen scheepswrakken op de bodem van de zeeën en oceanen. In ons Noordzeegebied alleen al zijn meer dan 280 wrakken gekend.
De minister van Noordzee erkende daarvan reeds elf wrakken als cultureel erfgoed onder water. Sinds juni 2021 krijgen ook alle wrakken van meer dan honderd jaar oud automatisch het statuut van erfgoed. Dit betekent dat momenteel 55 wrakken het statuut cultureel erfgoed onder water hebben.
Bekijk op ‘erkende scheepswrakken in de Noordzee’ welke scheepswrakken erkend zijn.
Deze wrakken hebben ook een recreatieve waarde. Wilt u gaan duiken op cultureel erfgoed? Voor sommige wrakken wordt omwille van de bijzondere waarde bijgehouden wie naar deze wrakken duikt. Dan moet u dit melden via: Duikmelding.
Wanneer wordt een schip als erfgoed beschouwd?
Elk schip dat meer dan honderd jaar onder water ligt wordt automatisch als erfgoed onder water beschouwd. Een expliciete erkenning door de minister is niet nodig.
In het Belgische gedeelte van de Noordzee bevinden zich ook recentere gezonken schepen met een grote historische waarde. De minister kan ook voor deze schepen extra beschermingsmaatregelen nemen of ze erkennen als cultureel erfgoed onder water. Dit gebeurt op basis van onderzoeksrapporten van de gouverneur van West-Vlaanderen.
Wie is de eigenaar van het erfgoed?
De eigenaar van het schip blijft op het ogenblik van het zinken het eigendomsrecht behouden. Is de eigenaar niet bekend, dan wordt de ontdekker eigenaar.
Musea en openbare instellingen hebben een recht tot aankoop om te vermijden dat waardevolle stukken in een privéarchief verdwijnen.
De gouverneur is de ontvanger van het erfgoed. Iemand die een wrak ontdekt, moet dat met andere woorden melden bij de gouverneur van West-Vlaanderen. De enige uitzondering op de meldingsplicht geldt voor schepen die een wrak zouden ontdekken tijdens een geheime operatie.
Hebt u zelf een wrak ontdekt? Meld het dan via: www.vondsteninzee.be
Bescherming van onderwatererfgoed
Wat betekent het statuut ‘cultureel erfgoed onder water’?
Het statuut ‘cultureel erfgoed onder water’ houdt in dat:
- u voorafgaande toestemming nodig hebt om in de buurt van onderwatererfgoed werkzaamheden uit te voeren die het wrak schade kunnen berokkenen, zoals baggerwerken
- de wrakken op officiële zeekaarten komen
- u toestemming nodig hebt om cultureel erfgoed onder water intentioneel boven te halen
- de minister machtigingen moet geven voor werkzaamheden of het bovenhalen van stukken
Extra beschermingsmaatregelen
Daarnaast kan de minister extra beschermingsmaatregelen opleggen zoals:
- verbod op dreggen of ankeren in een bepaalde perimeter rond het wrak
- verbod op vissen met sleepnetten in de buurt van het wrak
Voor extra beschermingsmaatregelen wordt rekening gehouden met de grote verscheidenheid aan wrakken. Zo zijn er wraksites met een diameter van bijna 100 meter terwijl andere slechts enkele meters groot zijn.
Ook is de bescherming anders bij een wrak dat volledig onder het zand begraven ligt, dan bij een wrak dat op de zeebodem ligt. De ligging van het wrak is eveneens bepalend. Maatregelen met een ruimtelijke impact zullen opgenomen worden in het Mariene Ruimtelijk Plan.